ЭХС-ИЙН ТҮҮХЭН ЗАМНАЛ
XX зууны 50-иад оны сүүлээр улс орны эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг илүү түргэн хурдацтай хөгжүүлэх зорилт дэвшигдэж байсантай уялдан эрчим хүчний дээд боловсролтой мэргэжилтнийг эх орондоо бэлтгэх шаардлага тавигдсан юм. Энэ шаардлагыг ханган биелүүлэх зорилгоор 1960 онд МУИС-ийн бүрэлдэхүүнд эрчим хүчний салбар нээж анхны 42 оюутан элсүүлэн сургаж эхэлсэн. Тус салбар эхлээд БУФ-ын Физикийн тэнхимд харъяалагдаж байгаад 1961 оноос инженерийн факультет /анхны декан нь хурандаа Ц.Содов/ болгон өргөтгөж барилга, эрчим хүч, механик инженер бэлтгэх үүргийг хариуцуулсан байна. 1962 онд тус инженерийн факультетад Энергетикийн тэнхим байгуулж улмаар 1963 онд дулаан, цахилгаан гэсэн 2 тэнхимтэй факультет болгон деканаар Г.Рэнчиндорж, тэнхимийн эрхлэгчээр Г.Дэндэв, Б.Найдан нарыг тус тус томилсон байна.
Монгол улсын засгийн газраас НҮБ-ийн Хөгжлийн хөтөлбөрт Монголд Политехникийн дээд сургууль байгуулахаар хандсаныг НҮБ өөрийн Боловсрол, шинжлэх ухаан, соёлын төрөлжсөн байгууллага ЮНЕСКО-гоор дамжуулан хэрэгжүүлэх шийдвэр гарах үндэс болсон “түүхэн чухал баримт бичиг” Политехникийн дээд сургууль байгуулах МОН-1 төсөл боловсруулах ажил байлаа. Үүнийг хийхээр ЮНЕСКО-ийн экспертүүд, мэргэжилтнүүд ирж манай багш нартай хамтран ажиллаж төслийг дуусган тэр нь дэмжигдсэн билээ.
Энэ анхны алхам амжилттай хэрэгжиж БНМАУ-ын СнЗ-ийн 1969 оны 7-р сарын 17-ны 247 тоот тогтоолоор МУИС-ийн бүрэлдэхүүнд Политехникийн дээд сургууль байгуулагдсан бөгөөд үүнийг дагалдан Ардын боловсролын яамны сайдын 279 тоот тушаал 1969 оны 10-р сарын 10-нд гарч ПДС-ийн бүтцийг 6 факультет, 16 тэнхимтэйгээр баталж Л.Дугаржавыг захирал, Б.Лувсанцэрэнг хичээл ангийн эрхлэгчээр томилсон.
МУИС-ийн бүрэлдэхүүнд Политехникийн дээд сургуулийг байгуулахад дээрх инженерийн факультетыг тус сургуулийн үндсэн бүрэлдэхүүн “Эрчим хүчний”, “Механик технологийн” гэсэн 2 факультет болгон хувааж 1990 оны эх хүртэл ажиллуулсан байна.
ЭХФ-ыг бэхжүүлэхэд ЮНЕСКО-гийн тусламж асар их үүрэг гүйцэтгэсэн бөгөөд цахилгаан машины, цахилгаан хэмжлэгийн, реле хамгаалалтын, КИП автоматикийн, дулаан дамжууллын зэрэг хичээлүүдийн лабораториуд шинээр байгуулагдаж сургалтын материаллаг баазын үндэс суурь нь болсон төдийгүй бэлтгэн гаргаж байгаа мэргэжилтнүүдийн чанарт мэдэгдэхүйц дэвшил болсон юм.
1970-аад оны босгон дээр МОН-1 төслийг хэрэгжүүлэх ажлыг удирдаж, түүнд биеээр оролцож байсан МУИС-ийн проректор бөгөөд Политехникийн дээд сургуулийн захирал Л.Дугаржав, хичээл ангийн эрхлэгч Б.Лувсанцэрэн нар манай хамт олныг удирдаж МУИС-ийн ЭХФ-ийн деканаар Ц.Цэдэндамбаа ажиллаж байлаа.
Энэ үед ЭХФ Дулааны /сайдын тушаалд дулаан техникийн онолын ба инженерийн дулаан техникийн гэж хоёр тэнхим байхаар заасан боловч энэ нь биеллээ олоогүй/, Инженерийн цахилгаан техникийн, Цахилгаан техникийн онолын тэнхмүүдтэй байв. 1974-1977 онд ЭХФ-ийн деканаар Н.Мижиддорж, 1977-1979 онд Ц.Ёндонсамбуу, 1979 оноос М.Бэхтөр нар ажиллаж байв. Хожим Радио-холбооны тэнхим байгуулагдсан юм.
Монгол улсад Политехникийн дээд сургууль байгуулах НҮБ-ийн “Мон-1” төсөл хэрэгжиж дуусан 1982 онд МАХН-ын Төв хорооны Улс төрийн товчооны 227 тоот тогтоолоор ПДС-ийг МУИС-ийн бүрэлдэхүүнээс салгаж, мөн оны 9-р сард БНМАУ-ын Сайд нарын зөвлөлийн 281 дүгээр тогтоолоор Политехникийн дээд сургууль байгуулагдав.
Политехникийн дээд сургуулийн Монгол улсад инженерийн боловсон хүчин бэлтгэхэд гүйцэтгэсэн үүргийг үнэлэж 1991 онд Монгол улсын техникийн их сургуулийг байгуулав. МУТИС-ийн бүрэлдэхүүнд Эрчим хүчний инженерийн сургууль байгуулагдав.
2001 онд Монгол улсын шинжлэх ухаан, технологийн их сургууль байгуулагдаж бүрэлдхүүн сургуулиуд дотроос анх удаа ЭХИС өөрийн санаачлагаар профессорын багийн системд шилжив.
2010 оны 11 сард ЭХИС үүсэн байгуулагдсаныхаа 50 жилийн ойг ёслол төгөлдөр тэмдэглэв.
2014 онд ШУТИС-д явагдсан бүтцийн зохион байгуулалттай уялдуулан профессорын багууд нэгдэн Цахилгаан инженерийн, Дулааны инженерийн, Цахилгаан техникийн салбаруудтай болон ажиллаж байна.
ЦАХИЛГААНЫ ИНЖЕНЕРИЙН САЛБАР
|
№ |
Он |
Үйл явдал |
|
1 |
1960 |
МУИС-ийн бүрэлдэхүүнд инженерийн салбар байгуулагдан дулаан, цахилгааны мэргэжлээр элсэлт авснаар эх орондоо эрчим хүчний дээд мэргэжилтэй үндэсний боловсон хүчин бэлтгэх ажлын гараа эхэлсэн. |
|
2 |
1961 |
МУИС-ийн Инженерийн салбарт Энерги-Механикийн тэнхим байгуулагдав. |
|
3 |
1963 |
Энерги-Механикийн факультетад Дулаан ба Цахилгааны гэсэн хоёр тэнхим байгуулагдав. |
|
4 |
1965 |
Цахилгаан, дулааны инженерийн анхны төгсөлтөө хийв. |
|
5 |
1990 |
"Цахилгаан энергийн үйлдвэрлэлт, хуваарилалтын автоматжуулалт" 2104 мэргэжлээр анхны 7 оюутан дипломоо гардан авчээ |
|
6 |
1992 |
ЭХФ-г татан буулгаж ЭХИС болгон өөрчлөн зохион байгуулж дараах 4 тэнхим байгуулагдав.
|
|
7 |
1995 |
Дээрх 4 тэнхимийг нэгтгэн Дулааны энергетикийн тэнхим, Цахилгаан энергетикийн тэнхим байгуулагдав. |
|
8 |
1996 |
Электроник автоматжуулалтын тэнхимийг сэргээн байгуулж эрхлэгчээр нь Ж.Дашдорж томилогдов. Эмнэлгийн тоног төхөөрөмжийн ашиглалт мэргэжлээр элсэлт авч эхлэв. |
|
9 |
2000 |
Цахилгаан электроникийн мэргэжлээр элсэлт авч эхлэв |
|
10 |
2001 |
Үйлдвэрлэлийн автоматжуулалтын туршилт, судалгааны төв байгуулагдав. Компьютерийн техник мэргэжлээр элсэлт авч эхлэв. |
|
11 |
2001 |
ЭХИС-ийг профессорын системд шилжүүлэх шийдвэр гарч тэнхимүүдийг татан буулгаж профессорын багууд байгуулагдав. |
|
12 |
2010 |
“Цахилгаан систем” мэргэжлийн бакалаврын хөтөлбөр дотоодод магадлан итгэмжлэгдэв |
|
13 |
2011 |
“Цахилгаан систем” мэргэжлийн магистрын хөтөлбөр дотоодод магадлан итгэмжлэгдэв |
|
14 |
2012 |
Цахилгаан техникийн материалын лабораторийг шинэчлэв /2-514/ |
|
15 |
2013 |
“Цахилгаан хангамж” мэргэжлийн бакалаврын хөтөлбөр дотоодод магадлан итгэмжлэгдэв |
|
16 |
2013 |
“Цахилгаан хангамж” мэргэжлийн бакалаврын хөтөлбөр олон улсын ASIIN, EUR-ACE байгууллагуудаар магадлан итгэмжлэгдэв |
|
17 |
2013 |
“Цахилгаан хангамж” мэргэжлийн магистрын хөтөлбөр олон улсын ASIIN, EUR-ACE байгууллагуудаар магадлан итгэмжлэгдэв |
|
18 |
2014 |
ЭХИС-ийг ЭХС болгон өөрчилж дараах 3 салбар байгуулагдав.
|
ДУЛААНЫ ИНЖЕНЕРИЙН САЛБАР
|
№ |
Он |
Үйл явдал |
|
1 |
1960 |
МУИС-ийн бүрэлдэхүүнд инженерийн салбар байгуулагдан дулаан, цахилгааны мэргэжлээр элсэлт авснаар эх орондоо эрчим хүчний дээд мэргэжилтэй үндэсний боловсон хүчин бэлтгэх ажлын гараа эхэлсэн. |
|
2 |
1961 |
МУИС-ийн Инженерийн салбарт Энерги-Механикийн тэнхим байгуулагдсан. |
|
3 |
1963 |
Энерги-Механикийн факультетаас Дулаан ба Цахилгааны гэсэн хоёр тэнхим салбарлан гарсан. |
|
4 |
1965 |
Анхны 14 “ДУЛААНЫ ИНЖЕНЕР”-ийг бэлтгэн төгсгөв. |
|
5 |
1973 |
Аж үйлдвэрийн дулааны эрчим хүчний мэргэжлээр элсэлт авч эхлэв. |
|
6 |
1990 |
Дулааны энергетикийн тэнхим нь Дулааны цахилгаан станц, Дулаан хангамж, автоматжуулалтын тэнхим болж хуваагдав. |
|
7 |
1994 |
ДЦС-ын мэргэжил, ДХА-ын тэнхимийг нэгтгэн Дулааны энергетикийн тэнхим дахин байгуулагдав. |
|
8 |
1996 |
Хөргөлтийн технологи ба кондиционерын систем мэргэжлээр элсэлт авч эхлэв. |
|
9 |
1997 |
Үйлдвэрийн экологи мэргэжлээр элсэлт авч эхлэв. |
|
10 |
1998 |
Дулааны энергетикийн тэнхимийг өргөтгөн ДЦС, ДХА гэсэн хоёр тэнхим дахин байгуулав. |
|
11 |
2001 |
ШУТИС байгуулагдсанаар бүтцийн өөрчлөлт явагдаж, профессорын шинэ системд шилжсэнтэй уялдан дараах профессорын багууд байгуулагдав. • Дулаан масс солилцоо, шаталтын технологийн профессорын баг |
|
12 |
2002 |
Сэргээгдэх эрчим хүч мэргэжлээр элсэлт авч эхлэв. |
|
13 |
2003 |
Сэргээгдэх эрчим хүч, Үйлдвэрийн экологийн профессорын баг шинээр байгуулагдав. |
|
14 |
2007 |
Бүтцийн өөрчлөлт явагдсанаар 3 профессорын баг болон нэгдэв. • Дулаан хангамж, автоматжуулалт профессорын баг |
|
15 |
2014 |
ШУТИС-д явагдсан бүтцийн зохион байгуулалттай уялдуулан дээрх профессорын багууд нэгдэн “ДУЛААНЫ ИНЖЕНЕРИЙН САЛБАР” болон өргөжсөн. |
